Licht werpen op Andy Warhol's Shadows

Deze maand zal “Shadows” (1978-79) van Andy Warhol gedeeltelijk te zien zijn in het hoofdkantoor van Calvin Klein, op 205 W 39th Street in Midtown Manhattan. Het meest ambitieuze werk dat Warhol ooit heeft gemaakt, “Shadows” bestaat uit 102 doeken die aan elkaar hangen om een enkele monumentale installatie te vormen. Het werk hangt normaal gesproken in Dia:Beacon in de staat New York, maar het reist soms. Het aantal geëxposeerde doeken in dergelijke gevallen hangt af van de hoeveelheid beschikbare aaneengeschakelde wandruimte. In het geval van CK HQ heeft de galerij op straatniveau ruimte voor 50 doeken, bijna de helft van de totale installatie. De 52 doeken die niet te zien zijn, worden terug in Beacon gerenoveerd, ook dankzij Calvin Klein. Het kledingmerk ging vorig jaar een tweejarige samenwerking aan met de Andy Warhol Foundation om modeproducten uit te brengen met Warhol-afbeeldingen. Tote bags, schoenen, accessoires en andere ready-to-wear items versierd met glimpsen van zeefgedrukte elektrische stoelen en andere iconische Warhol-afbeeldingen zijn momenteel beschikbaar. Die samenwerking was ook de aanleiding voor de tentoonstelling van de “Shadow” serie. Een grote Warhol-retrospectief opent in november 2018 in het Whitney Museum of American Art, gelegen op twee mijl afstand in Lower Manhattan. Curatoren wilden “Shadows” ergens anders in New York tentoonstellen in verband met de retrospectief, en aangezien alle Dia-ruimtes in de stad bezet waren, bood Calvin Klein zijn ruimte aan. De combinatie is passend, niet alleen vanwege de schoonheid van de locatie, maar ook vanwege de manier waarop het ons uitdaagt om verder te kijken dan superficialiteit om de mooiste, moeilijkste en meest abstracte aspecten van wat we denken te zien te ontdekken.

De Schaduw Weet Het Niet

Net als veel Warhol-series herhaalt "Shadows" een enkel beeld - in dit geval twee schaduwen die over elkaar zijn gelegd. Om de compositie te creëren, fotografeerde Warhol twee sculpturale modellen van hoekige pieken, de een kleiner dan de ander. Hij combineerde de twee beelden en zeefdrukte het op 102 identiek grote doeken, waarbij hij handgeschilderde accenten aan de doeken toevoegde. Hij stond zichzelf slechts twee tinten toe voor elk doek. Aangezien Warhol de 102 doeken beschouwde als één enkel kunstwerk, kan elk doek worden beschouwd als een formeel element - 102 vormen in een werk van kamergrootte. Het zijn precies de formele aspecten van het werk die veel schrijvers ertoe brengen ten onrechte te schrijven over de vermeende kwaliteiten ervan. Sommige critici hebben "Shadows" een meditatie over kleur en vorm genoemd; anderen hebben het een schilderachtige verkenning van typologie genoemd. Ik denk echter dat er iets fundamenteel onvolledig is aan die beoordelingen. In mijn ogen was alles wat Warhol maakte abstract, en "Shadows" is een sleutel om een breder begrip van zijn gehele oeuvre te ontsluiten.

Andy Warhol, Shadows, 1978–79. Installatiezicht, Dia:Beacon, Beacon, New York, 2003–11. © The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc./Artists Rights Society (ARS), New York. Foto: Bill Jacobson Studio, New York. Met dank aan Dia Art Foundation, New York.

Overweeg het feit dat Warhol een van de beroemdste kunstenaars is die ooit heeft geleefd. Toch betekent beroemd zijn niet hetzelfde als begrepen worden. Wanneer mensen naar zijn "Brillo Boxes" (1964) kijken, denken ze dat Warhol een Brillo-zeepdoos heeft gekopieerd als een statement over populaire media of consumentisme. Wanneer ze naar een van zijn enorme zeefdrukschilderijen van voorzitter Mao Zedong kijken, denken ze dat Warhol een statement maakte over beroemdheid of de cultus van de persoonlijkheid rondom demagogen. Maar er worden grotere vragen gesteld door deze werken. De belangrijkste is: "Weet je eigenlijk wat je aan het bekijken bent?" In het geval van "Shadows" denken we dat we kijken naar een stel kopieën van een afbeelding van twee schaduwen, herhaald in verschillende kleurcombinaties als een formeel abstract gebaar. Maar wat "Shadows" ons eigenlijk laat zien, is een uitnodiging om onze geest te openen voor wat we niet zien.

Andy Warhol met Schaduwen (1978–79) in Heiner Friedrich Gallery, 393 West Broadway, New York, in 1979. © The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc./Artists Rights Society (ARS), New York. Foto: Arthur Tess. Met dank aan Dia Art Foundation, New York.

Een Allegorie op de 39ste Straat

Ik geloof dat "Schaduwen" een manifestatie is van de Allegorie van de Grot, een verhaal uitgevonden door de Griekse filosoof Plato om zijn Theorie van de Vormen uit te leggen. De Theorie van de Vormen stelt dat de meest nauwkeurige versie van de werkelijkheid bestaat in het niet-fysieke rijk van ideeën. Alles wat we met onze zintuigen ervaren terwijl we door de fysieke bestaan bewegen, is slechts een schaduw van een idee dat in dat raadselachtige rijk bestaat. Om deze theorie uit te leggen, vertelde Plato het verhaal van enkele mensen die in een grot gevangen zitten. De mensen zitten, met hun gezicht naar een lege muur. Zonder dat ze het weten, brandt er een vuur achterin de grot. Tussen het vuur en de mensen is er een poppenspel aan de gang. Het licht van het vuur werpt schaduwen van het poppenspel op de muur. De mensen kijken naar de schaduwen op de muur, maar ze weten niet dat ze alleen oppervlakkige, raadselachtige representaties van de werkelijkheid bekijken. Ze denken dat de schaduwen substantie hebben.

Andy Warhol, Shadows, 1978–79. Installatiezicht, Dia Center for the Arts, 545 West 22nd Street, New York, 1998–99. © The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc./Artists Rights Society (ARS), New York. Foto: Cathy Carver. Met dank aan Dia Art Foundation, New York.

Wanneer je de Warhol "Shadows"-serie bekijkt, stel je dan voor dat je een van die mensen bent die in de grot zit en naar schaduwen kijkt die over de muur dansen. Laat je niet afleiden door de oppervlakkige aspecten van deze raadselachtige representaties. Laat je niet voor de gek houden door te denken dat je kijkt naar een meditatie over kleur, noch naar een schilderachtige verkenning van typologie. Wat substantieel lijkt, is een illusie. Vergeet wat je denkt te weten; kijk voorbij wat andere mensen je vertellen dat echt is; open je geest voor het idee dat er misschien iets anders aan de hand is hier dat niet meteen duidelijk is. Wat zit er achter deze afbeeldingen? Wat gebeurt er voorbij de oppervlakte van dit kunstwerk, en de Brillo Boxes, en de Mao Zedong-schilderijen, en de Electric Chair-serie? Wat betreft dat, wat gebeurt er voorbij de oppervlakte van alles? Is er echt zoiets als Pop Art, of abstractie, of Calvin Klein-tote bags? Of is het allemaal gewoon een ingewikkeld poppenspel dat ons afleidt van de mooie waarheid van onze eigen ideeën? "Andy Warhol: Shadows" is te zien van 26 oktober tot 15 december 2018. Andy Warhol: From A to B and Back Again is te zien in het Whitney van 12 november 2018 tot 31 maart 2019.

Uitgelichte afbeelding: Andy Warhol, Shadows, 1978–79. Installatiezicht, Dia:Beacon, Beacon, New York, 2003–11. © The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts, Inc./Artists Rights Society (ARS), New York. Foto: Bill Jacobson Studio, New York. Met dank aan Dia Art Foundation, New York.
Door Phillip Barcio