Mary Corse: Een Overzicht in Licht bij The Whitney

Een grote retrospectieve van de carrière van Mary Corse is deze zomer te zien in het Whitney Museum of American Art in New York. Getiteld Mary Corse: A Survey in Light, raakt de tentoonstelling aan veel van de belangrijke ontdekkingen die Corse in haar studio heeft gedaan in de afgelopen 50 jaar. Bijna in retrospectief kwantificeert de huidige wetenschap Corse als een lid van de Light and Space Movement die in de jaren 50 en 60 in Californië ontstond. Inderdaad, dit lijkt oppervlakkig gesproken een passende uitspraak te zijn over deze kunstenaar, aangezien licht en ruimte integraal zijn voor veel van de werken die ze heeft gemaakt. Toch, zoals deze tentoonstelling aantoont, is haar oeuvre eigenlijk veel moeilijker te classificeren dan dat handige label doet vermoeden. Naast licht en ruimte heeft Corse gedurende haar carrière met veel andere ideeën geworsteld, waaronder de mysteries van vlakheid, perceptie, subjectiviteit en het idee dat minder meer is. In zekere zin is ze net zo geïnteresseerd in wetenschap en filosofie als in kunst. Een van haar grootste zorgen is het idee dat geen enkel kunstwerk kan bestaan zonder een menselijke geest die in staat is het waar te nemen.

Geen boom, geen bos

Er is een oude raadsel die je waarschijnlijk eerder hebt gehoord, die vraagt: “Als een boom in het bos valt, maar er is niemand in de buurt om het te horen, maakt het dan een geluid?” Mary Corse gaf haar visie op die vraag in 2015, in een interview met Alex Bacon voor de Brooklyn Rail. Ze zei: “er is geen buitenwereld zonder waarneming. Met andere woorden, de boom valt niet als niemand kijkt.” Alles aan dit raadsel is afhankelijk van de mensheid. Als er niemand in het bos is die is begiftigd met cognitieve waarnemingsvaardigheden, maakt de boom niet alleen geen geluid, maar is er ook geen boom, omdat het woord boom, het idee van een bos, het concept van geluid—dit zijn allemaal menselijke constructies. Ze bestaan onafhankelijk van concrete realiteiten in onze geest alleen. Het idee van bestaan vereist waarneming.

Mary Corse - Untitled (Black Earth Series), 1978. Keramiek, twee tegels, 96 x 48 in. (243,8 x 121,9 cm). Met dank aan Kayne Griffin Corcoran, Los Angeles, Lehmann Maupin, New York; en Lisson Gallery, Londen. Fotografie © Mary Corse

Kunst is dus de hervorming van het bestaan zoals geopenbaard door het lichaam en vertaald door de geest. Corse is niet zozeer een Light and Space-kunstenaar, maar gewoon een kunstenaar wiens ervaring van de realiteit is beïnvloed door de kwaliteiten van licht en ruimte. Haar affectie begon op een nacht in de jaren '60 terwijl ze aan het rijden was, toen ze de reflecterende aard van de witte lijnen op de weg opmerkte. Ze voelde het bestaan van licht en ruimte door haar ervaring ervan. Toen ze terugkeerde naar haar studio en probeerde die ervaring te vertalen, het te hervormen tot een fysiek object, leidde haar inspanning ertoe dat ze op zoek ging naar dezelfde glazen bollen die in geschilderde straatlijnen te vinden zijn, zodat ze deze in haar verf kon mengen. Deze doorbraak gaf aanleiding tot de mogelijkheid dat kijkers hetzelfde gevoel zouden kunnen delen dat zij in haar auto had toen ze haar werk tegenkwamen.

Mary Corse - Untitled (Black Earth Series), 1978. Keramiek, twee tegels, 96 x 48 in. (243,8 x 121,9 cm). Met dank aan Kayne Griffin Corcoran, Los Angeles, Lehmann Maupin, New York; en Lisson Gallery, Londen. Fotografie © Mary Corse

Licht, Ruimte, Kleur, Aarde en Geest

Naast haar schilderijen met glazen bollen verkent de Whitney-retrospectief ook vele andere werkseries die Corse heeft ontwikkeld. Een voorbeeld zijn haar lichtdozen, die ze voor het eerst maakte door dozen gevuld met gloeilampen aan de muur te hangen, met draden die naar beneden hingen. Toen deed ze de muur weg en hing de lichtdozen aan draden die aan het plafond waren bevestigd. Vervolgens besloot ze dat ze de draden helemaal wilde verwijderen, dus volgde ze een natuurkundecursus en leerde ze haar eigen generator bouwen met behulp van Tesla-coils. Corse probeerde de ervaring zo te isoleren dat het werk geen spoor van haar hand vertoonde. Ze wilde een ervaring creëren die volledig objectief was.

Mary Corse - Untitled (Witte Meerdere Binnenband), 2003. Glazen microsferen en acryl op canvas, 96 x 240 in. (243,8 x 609,6 cm). Met dank aan Kayne Griffin Corcoran, Los Angeles, Lehmann Maupin, New York; en Lisson Gallery, Londen. Fotografie © Mary Corse

Echter, haar natuurkunde studies leidden haar naar de kwantumfysica, die haar de les van de boom en het bos leerde: dat er zoiets als objectiviteit niet bestaat; alles is subjectief. Zodra ze de subjectiviteit van perceptie opnieuw omarmde, keerde Corse zich af van plastic en licht en maakte een oeuvre dat ze de Black Earth schilderijen noemde—zwarte keramische platen gemodelleerd naar afdrukken van de aarde rondom haar landelijke huis in Californië. Zoals evident is in de Whitney tentoonstelling, reflecteren de keramische oppervlakken van deze Black Earth schilderijen nog steeds licht, maar het licht is niet hun enige zorg. Hun aanwezigheid verandert terwijl de kijker eromheen loopt, waardoor de werken kinetisch worden. Dat betekent dat ze eigenlijk meer over energie gaan, het onderliggende principe van zowel beweging als licht.

Mary Corse - Untitled (Witte Diamant, Negatieve Streep), 1965. Acryl op canvas, 84 x 84 in. (213,36 x 213,36 cm). Collectie van Michael Straus. Fotografie © Mary Corse

Kunst is een gemoedstoestand

Naast haar Light Boxes, White Light schilderijen en Black Earth schilderijen, omvat de Whitney-tentoonstelling ook voorbeelden van de vrijstaande, meerpaneel sculpturen die Corse maakt. Deze werken gebruiken licht door het te reflecteren van hun witte, geschilderde oppervlakken, en ze maken ook gebruik van de dunne banden van lege ruimte die bestaan tussen de panelen. Die scheiding, samengesteld uit leegte, is een idee waar Corse vaak op terugkomt. In haar vroegste werken verdeelde ze haar schilderijen met een verticale streep. In sommige recente werken bestaat er ook een middenlijn, maar deze is alleen recht van voren zichtbaar - hij verdwijnt wanneer je van opzij kijkt. Evenzo, als je een van haar vrijstaande sculpturen van opzij zou bekijken, zou de scheiding ook verdwijnen. Dit roept opnieuw vragen op over de relatie tussen bestaan en waarneming.

Mary Corse - Untitled (Twee Driehoekige Kolommen), 1965. Acryl op hout en plexiglas, twee delen, 92 x 18 1/8 x 18 1/8 in. (233,7 x 46 x 46 cm) en 92 x 18 1/16 x 18 in. (233,7 x 45,9 x 45,7 cm). Whitney Museum of American Art, New York; gift van Michael Straus ter nagedachtenis aan Howard en Helaine Straus 2016.6a-b

Interessant genoeg staan dergelijke vragen ook centraal in haar professionele carrière, aangezien de interesse in het werk van Corse de afgelopen jaren enorm is toegenomen. Ze heeft altijd stilletjes gewerkt, zelden geëxposeerd en zelden contact gehad met haar tijdgenoten. Nu steeds meer mensen en instellingen erkennen wat ze heeft bereikt, wordt haar carrière concreter. Dit is de reden waarom een tentoonstelling zoals deze in de Whitney nu belangrijker is dan ooit. Het fungeert als een soort desinfectiemiddel, dat de ziekte van de wispelturigheid in de kunstwereld bestrijdt door aan te tonen dat Corse tijdloos en onclassificeerbaar is, en haar definitie als een Light and Space-kunstenaar weerlegt door te laten zien dat haar werk net zo complex is als de geest kan waarnemen.

Uitgelichte afbeelding: Mary Corse - Untitled (Space + Electric Light), 1968. Argonlicht, plexiglas en hoogfrequentiegenerator, 45 1/4 x 45 1/4 x 4 3/4 in. (114,9 x 114,9 x 12,1 cm). Museum of Contemporary Art San Diego; museumaankoop met fondsen van de Annenberg Foundation. Fotografie door Philipp Scholz Rittermann

Door Phillip Barcio