Za Ruchem Światła i Przestrzeni w MCA Chicago

Przypisuję Ruchowi Światła i Przestrzeni zasługę w otwarciu mojego umysłu na sztukę abstrakcyjną. W mojej młodości irytowało mnie wszystko, czego nie mogłem zrozumieć. Sztuka abstrakcyjna tylko potęgowała moje zamieszanie i zwiększała mój niepokój. Wszystko zmieniło się, gdy natknąłem się na beztytułowe dzieło Roberta Irwina w Indianapolis Museum of Art, moim lokalnym muzeum w tamtym czasie. Dzieło to było jednym z tzw. „dysków”, które Irwin stworzył pod koniec lat 60. – miało już ponad 25 lat, gdy je zobaczyłem. Składało się z wypukłego, akrylowego koła wystającego ze ściany, oświetlonego przez cztery światła, które rzucały cztery identyczne, okrągłe cienie. Jego obecność mnie odmieniła. Czułem się bardziej jak w świętej przestrzeni niż podczas setek razy, kiedy wcześniej stałem w kościele lub świątyni. To nie dzieło wydawało się święte, ani nawet otoczenie – to było to, że mój umysł nagle otworzył się na piękno tego, czego jeszcze nie znał. W mgnieniu oka, brak zrozumienia stał się przyjemnością; zamieszanie zamieniło się w zdumienie. Przechodząc przez resztę muzeum, widziałem każde inne dzieło abstrakcyjne w nowym kontekście. Nawet siebie widziałem inaczej. W tym roku nowa wystawa w Museum of Contemporary Art Chicago da wszystkim szansę doświadczyć tego, co ja doświadczyłem dawno temu – urok i czar Ruchu Światła i Przestrzeni. Tytułowana Endless Summer, wystawa łączy prace z kolekcji stałej MCA z niedawnymi darami od spadkobierców Waltera i Dawn Netsch. Nazwa wystawy pochodzi od filmu z 1966 roku, w którym surferzy podróżują po świecie w poszukiwaniu idealnej pogody i niekończących się fal, a wystawa ma na celu oświetlenie ideałów, które po raz pierwszy zainspirowały artystów z Południowej Kalifornii, dla których prace Ruch Światła i Przestrzeni otrzymały swoją nazwę.

Moc Pustki

Na wstępie powinienem powiedzieć, że Endless Summer (wystawa MCA, a nie film) ma rażącą słabość – brak prac Johna McLaughlina. Choć prawie żaden z pisarzy nie przypisuje mu tego, McLaughlin był filozoficznym i wizualnym źródłem, na którym oparta jest cała inna sztuka Light and Space. Był pierwszym artystą z Południowej Kalifornii, który zbadał konceptualny i wizualny język, który później zainspirował tak zwanych artystów pierwszej generacji Light and Space, takich jak Irwin, James Turrell, Helen Pashgian i Larry Bell, a także artystów drugiej generacji Light and Space, takich jak Lita Albuquerque i Mary Corse. Niektórzy lekceważą McLaughlina, ponieważ był samoukiem. Inni go ignorują, ponieważ jego prace nie pasują ściśle do etykiety „finish fetish”, która często towarzyszy akademickim dyskusjom na temat ruchu Light and Space. Ale żadna poważna dyskusja na temat historii i wartości sztuki Light and Space nie może być kompletna bez niego.

Peter Alexander - Brown Black Wedge, 1969. Cast polyester resin; 91 ¾ × 4 × 3 15/16 in. (233.1 × 10.2 × 10 cm). Collection Museum of Contemporary Art Chicago, gift of the Estates of Walter Netsch and Dawn Clark Netsch, 2014.54. Photo: Nathan Keay, © MCA Chicago.

McLaughlin czerpał swoje artystyczne inspiracje z trzech źródeł: filozofii zen, która nauczyła go, że pustka między obiektami jest tak samo ważna jak same obiekty; pism Kazimira Malewicza, które nauczyły go uniwersalności kształtów geometrycznych; oraz pracy Piet'a Mondriana, która przekonała go, że całkowita abstrakcja jest niezbędna dla postępowej praktyki estetycznej. Pracując w Dana Point, małym miasteczku surferskim między Los Angeles a San Diego, pod koniec lat 40-tych, McLaughlin połączył te idee, tworząc czysto abstrakcyjne obrazy, które wykorzystywały przestrzeń między kształtami geometrycznymi, aby, jak to ujął, "wzmocnić naturalne pragnienie widza do kontemplacji." Malując kolorowe prostokąty na neutralnych tłach, wykorzystał komplementarne siły ciemności i światła—pustki i pełni—aby zainspirować widzów do kwestionowania ich percepcji. Użył tego, co rzekomo jest obecne, aby zwrócić uwagę na to, co rzekomo brakuje. Ujawnił moc pustki—fundament, na którym oparta jest praca sztuki Światła i Przestrzeni.

John McCracken - Untitled, 1967. Fiberglass, polyester resin, and wood; 96 3/16 × 10 1/8 × 3 1/8 in. (244.2 × 56.4 × 7.9 cm). Collection Museum of Contemporary Art Chicago, gift of Ileana Sonnabend, 1984.53. © The estate of John McCracken courtesy David Zwirner, New York. Photo: Nathan Keay, © MCA Chicago.

Co jest obecne

Kiedy wchodzisz do Skyspace Jamesa Turrella, widzisz środowisko, które jest konkretne. A jednak, w jego wnętrzu, pozostawiona jest otwarta przestrzeń—pustka. Niebo prześwituje przez pustkę. Światła oświetlają wnętrze. Ale co jest sercem tego dzieła? Czy to światło? Czy to środowisko? Czy to pustka? Percepcja dzieła zmienia się z czasem. Zaczynasz kwestionować percepcyjną rzeczywistość i rozważać cokolwiek innego, co zaczyna przychodzić ci do głowy. Podobnie, gdy stoisz w obecności instalacji Helen Pashgian, twoje oko najpierw przyciągają świetliste wieże. Ale wkrótce stajesz się świadomy przestrzeni wokół nich, gdzie cienie i światło współdziałają. Postrzegasz najmniej cielesne elementy dzieła—światło i przestrzeń—jako najważniejsze. Zastanawiasz się, jaki jest prawdziwy temat dzieła. Twoje zrozumienie tego, co jest ważne, ewoluuje. To jest magia sztuki Światła i Przestrzeni.

Robert Irwin - Untitled, 1965–67. Acrylic lacquer on shaped aluminum; 60 in. dia. × 4 in. (152.4 dia. × 10.2 cm). Collection Museum of Contemporary Art Chicago, gift of Lannan Foundation, 1997.40. © 2017 Robert Irwin/Artists Rights Society (ARS), New York. Photo: Nathan Keay, © MCA Chicago

Z powodu ruchu, na który się odnosi, który był tak ważny dla rozwoju sztuki abstrakcyjnej, jaką znamy dzisiaj, polecam odwiedzenie Endless Summer, gdy będzie w MCA Chicago (27 stycznia – 5 sierpnia 2018). Należy jednak zauważyć, że wystawa jest niekompletna. Jest mocno ukierunkowana na artystów mężczyzn; nie bada pełnych korzeni Ruchu; i pomija wielu wpływowych twórców. Ale MCA nie twierdzi, że organizuje przegląd Light and Space. To ma być mały wgląd w znacznie większy świat. Użyj tego jako punktu wyjścia do odkrywania mniej znanych dzieł stałych, takich jak Dwan Light Sanctuary w Nowym Meksyku; Turrell Skyspace na kampusie Uniwersytetu Rice w Houston; instalacja Dana Flavina w Chiesa Rossa w Mediolanie. Użyj tego, aby rozpocząć swoją własną przygodę w ruchu zaprojektowanym w celu poszerzenia twojej percepcji. Użyj tego, aby otworzyć swój umysł na moc i potencjał sztuki abstrakcyjnej.

Obraz wyróżniony: Ed Ruscha - News, 1970. Sitodruk na papierze; portfolio sześciu, każdy arkusz: 23 × 31 ¾ in. (58.4 × 80.6 cm), każdy w ramie: 29 × 37 1/8 in. (73.7 × 94.3 cm). Kolekcja Muzeum Sztuki Współczesnej w Chicago, dar Nicolo Pignatelli, 1979.29.3. © Ed Ruscha. Zdjęcie: Nathan Keay, © MCA Chicago.

Wszystkie obrazy użyte tylko w celach ilustracyjnych

Autor: Phillip Barcio