Wpływ sztuki abstrakcyjnej na nowoczesny i współczesny design
Abstrakcyjne wzory artystyczne można znaleźć wszędzie, w modzie, meblach, architekturze, reklamie i praktycznie każdym innym produkcie współczesnego designu. Niezależnie od tego, czy chodzi o linię butów inspirowaną Op Art, kieliszki do szampana inspirowane instalacją Dana Flavina, czy dekorację planu wideo hip hopowego inspirowaną Jamesem Turrellem, to tylko najnowsza manifestacja starożytnej tendencji: projektanci inspirowani sztuką. Na tym opierał się Bauhaus; całkowita sztuka, która obejmowała wszystkie zjawiska estetyczne. I dlatego sztuka abstrakcyjna jest fundamentem tak wielu projektów w dzisiejszej kulturze.
Sztuka i design abstrakcyjny odbudowały świat
Po II wojnie światowej ludzkość potrzebowała projektantów w skali większej niż kiedykolwiek wcześniej. Duża część Europy, Azji i Morza Śródziemnego wymagała odbudowy po tym, jak została zbombardowana praktycznie na gruz. I nie tylko budynki i ulice miast potrzebowały pomocy. Ludność ludzka zdewastowana latami depresji, głodu i wojny potrzebowała nowego wszystkiego: mieszkań, ubrań, transportu, narzędzi, mebli, przestrzeni publicznych, urządzeń telekomunikacyjnych i tak dalej.
"Możliwości industrializacji świata były na najwyższym poziomie dzięki mobilizacji na wojnę, a artyści stosowani w społeczeństwie znaleźli bezprecedensowe możliwości, aby przeprojektować to, co miało stać się nowym światem, i pomóc przywrócić kulturę z krawędzi. Artyści stosowani, tacy jak architekci, projektanci mebli, projektanci mody, projektanci samochodów i projektanci przemysłowi, zanurzyli się w praktyczność, tworząc produkty, które mogły być masowo produkowane w sposób efektywny i zaspokajały najszerszą możliwą bazę konsumentów."
Charles i Ray Eames - Dom Studialny nr 8
Teoria Yin Yang w Pracy
Dominujący wówczas artyści abstrakcyjni również starali się pomóc zrozumieć, co się stało ze światem. Zamiast odbudowywać społeczeństwo, co zazwyczaj nie jest uważane za domenę sztuki pięknej, pracowali nad jego kontekstualizacją. Artyści abstrakcyjni po wojnie próbowali zrozumieć coś inherentnego w sobie. Konfrontowali się z nieznanym, podświadomością i głęboko osobistymi aspektami swojej ludzkiej natury.
Jednym ze sposobów spojrzenia na to jest to, że osiągano równowagę. Projektanci odpowiadali na szaleństwo wojny z efektywnością i logiką. Artyści abstrakcyjni odpowiadali na to intuicją i emocjami. Te komplementarne siły miały wpływ na świadomość społeczeństwa powojennego. Z jednej strony, świat zachodni stawał się tak kontemplacyjny i egzystencjalnie głęboki, jak nigdy wcześniej. Z drugiej strony stawał się najbardziej materialistyczny.
Ugo Gianattasio - Bez tytułu, 1920
W okresie powojennym, dwoma z najbardziej wpływowych projektantów byli Charles i Ray Eames, twórcy słynnego krzesła Eames. W 1949 roku zaprojektowali i zbudowali swój Dom Studialny nr 8, który wykorzystywali jako dom i studio. Budynek uważany był za szczyt współczesnego designu architektonicznego w tamtym czasie. Według Fundacji Eames, projekt był częścią przedsięwzięcia mającego na celu „wyrażenie życia człowieka w nowoczesnym świecie.” Dom wyglądał jak obraz Pieta Mondriana sprzed około trzydziestu lat. Mondrian zmarł w 1944 roku. W Nowym Jorku w 1950 roku jednym z najwybitniejszych osiągnięć architektonicznych był nagradzany wieżowiec znany jako Lever House. Uznawany za arcydzieło nowoczesnej architektury, jego czyste linie, użycie stali i szkła, niezwykle funkcjonalne wykorzystanie przestrzeni oraz całkowity brak ornamentów uczyniły go doskonałym przykładem architektury modernistycznej. Doskonale wyrażał estetyczne zmartwienia rosyjskiego konstruktywizmu lat 20.
Lever House, Nowy Jork
Największą innowacją w projektowaniu samochodów w 1950 roku było wynalezienie hardtopu kabrioletu. Co mogłoby mieć więcej sensu? To szczyt funkcjonalności i stylu, wykorzystujący tanie, nowe, lekkie materiały oraz rosnące zapotrzebowanie konsumentów na opcje. A smukły design samochodów był naprawdę futurystyczny, niemal dokładnie tak futurystyczny jak włoski futuryzm lat 20.
1950 Chrysler Town & Country
Czy sztuka abstrakcyjna wpłynęła na nowoczesny design? Absolutnie. Piet Mondrian’s estetyka De Stijl miała oczywiście głęboki wpływ na dom Eamesów, to było zaledwie kilka dekad po tym, jak neoplastykę wprowadzono. Lever House był idealnym konstruktywistycznym wieżowcem; powstał zaledwie kilka dekad po tym, jak architektura konstruktywistyczna się zaprezentowała. A kabriolety z twardym dachem były rzeczywiście samochodami przyszłości; przyszłości lat 20. XX wieku i przyszłości lat 50. XX wieku.
Co działo się w sztuce abstrakcyjnej w latach 50. XX wieku, to to: To był rok, w którym Jackson Pollock namalował „Numer 1, 1950”, a Franz Kline namalował „The Chief.”
Jackson Pollock - Numer 1, 1950 (Lawendowa mgła), 1950, olej, emalia i aluminium na płótnie, Fundusz Ailsy Mellon Bruce, 1976.37.1
Ekspresjonizm Abstrakcyjny w Architektury
W miarę jak innowacje w telekomunikacji szybko postępowały, tempo, w jakim sztuka abstrakcyjna mogła wpływać na design, również wzrosło. Zamiast 30 lat, zajęło to tylko około 10 lat, aby Ekspresjonizm Abstrakcyjny odcisnął swoje piętno na świecie designu. Estetyka i filozofia stojąca za Ekspresjonizmem Abstrakcyjnym powstała w wyniku rozpowszechnienia całego procesu tworzenia sztuki. Był to powrót do intuicji, do pierwotnych źródeł podświadomych wpływów. Było to spełnienie ostatecznego celu Abstrakcji: odkrycie oryginalności i prawdziwego wyrazu istoty unikalnej jednostki.
Filozofia abstrakcyjnego ekspresjonizmu przejawiała się w architekturze w formie dekonstruktywizmu. Dekonstruktywizm dążył do osiągnięcia elementu nieprzewidywalności. Zamiast trzymać się funkcjonalnych form, które nie miały ornamentacji, architekci dekonstruktywiści poszukiwali oryginalnych form, które wyraźnie wykorzystywały elementy wzornictwa ornamentalnego. Wielu architektów dekonstruktywistycznych projektowało budynki, które same w sobie wyglądały na zdekonstruowane, jakby podzielone na sekcje. Inni projektowali budynki, które naśladują gesturalną estetykę sztuki abstrakcyjnego ekspresjonizmu. Choć styl ten zainicjowano pod koniec lat 50., wciąż jest wykorzystywany dzisiaj. Jego najbardziej rozpoznawalnym przedstawicielem jest prawdopodobnie Frank Gehry.
Guggenheim Bilbao Franka Gehry'ego
Do połowy lat 60. XX wieku, trendy w designie niemal natychmiast naśladowały trendy w sztuce abstrakcyjnej, szczególnie w projektowaniu mody. Bridget Riley namalowała swoje przełomowe dzieło Op Art, Ruch w kwadratach, w 1961 roku. Czasopismo Time ukuło termin „Op Art” w 1964 roku w odpowiedzi na wystawę prac Juliana Stanczaka w galerii Martha Jackson w Nowym Jorku. W 1965 roku styl był tak w pełni obecny w kulturze popularnej, że został wspomniany w sesji zdjęciowej w magazynie Vogue.
Bridget Riley - Ruch w kwadratach, 1961. Tempera na twardej płycie. 123,2 x 121,2 cm. © 2018 Bridget Riley. Dzięki uprzejmości Karsten Schubert, Londyn
Minimalne wpływy
W latach 70. XX wieku jednym z dominujących stylów sztuki abstrakcyjnej był minimalizm, a jednym z najbardziej wpływowych głosów minimalizmu był artysta o imieniu Donald Judd. Judd i jego współcześni dążyli do tworzenia dzieł, które były zasadniczo różne od prac wcześniejszych abstrakcjonistów, szczególnie ekspresjonistów abstrakcyjnych. Minimalizm wyeliminował osobiste elementy biograficzne z dzieła i dążył do uproszczonych form oraz zredukowanego języka wizualnego.
To, co czyni Judda tak fascynującym obiektem badań, to fakt, że był nie tylko artystą minimalistycznym, ale także architektem i projektantem mebli. Jako zwolennik zarówno sztuki pięknej, jak i sztuk stosowanych, potrafił jednocześnie manifestować swoje koncepcje w różnych dziedzinach, w których pracował. W pewnym sensie Judd był ucieleśnieniem ideałów Bauhausu lub Art Nouveau, które podkreślały jednoczesne wyrażanie wszystkich sztuk współpracujących nad tymi samymi ideami.
Donald Judd - Prototype Desk, 1978. Kolekcja LACMA. Dar Komitetu Kolekcjonerskiego 2011. © Museum Associates/LACMA
Judd był również zapalonym pisarzem i teoretykiem, i miał to do powiedzenia na temat różnicy między sztukami pięknymi a sztukami użytkowymi: „Konfiguracja i skala sztuki nie mogą być przeniesione na meble i architekturę. Intencja sztuki różni się od intencji tych ostatnich, które muszą być funkcjonalne. Jeśli krzesło lub budynek nie jest funkcjonalny, jeśli wydaje się być tylko sztuką, jest to śmieszne...” Ta filozofia jest widoczna w różnej pracy, którą wykonał.
Donald Judd - Bez tytułu, 1971
Forma kontra funkcja
Podstawowa różnica między sztuką abstrakcyjną a designem polega na tym, że sztuka abstrakcyjna, jak każda sztuka piękna, jest czymś, co należy doświadczyć na poziomie kontemplacyjnym. Może być intelektualna, visceralna, inspirująca lub estetycznie piękna. Ma na celu skłonienie nas do myślenia, odczuwania, rozważania, ewolucji i zastanawiania się nad znaczeniem naszych doświadczeń. Funkcja designu jest zupełnie inna. To sposób na zwiększenie użyteczności lub przyjemności z produktów konsumpcyjnych. Design musi spełniać funkcję, w przeciwnym razie, jak powiedział Judd, jest absurdalny.
Głęboki wpływ, jaki na wszystkie sztuki użytkowe, od projektowania mody po projektowanie mebli i architekturę, miały tendencje sztuki abstrakcyjnej, takie jak Ekspresjonizm Abstrakcyjny, Sztuka Op, Neoplastycyzm i Minimalizm, nie może być przesadzony. I na szczęście dzisiaj żyjemy w czasach, w których możemy szybko uzyskać dostęp do historii zarówno sztuki abstrakcyjnej, jak i designu, i na własne oczy zobaczyć głębokie efekty, jakie estetyka i filozofia sztuki abstrakcyjnej wywierają na tendencje projektowe.
Interesująco, żyjemy również w czasach, w których możemy zobaczyć te efekty w sposób natychmiastowy. Abstrakcyjna malarka może przesłać zdjęcie swojego nowego obrazu na Instagramie, a sekundy później projektant mody w Mediolanie może wykorzystać ten obraz jako inspirację do swojej nowej wiosennej kolekcji. Lub odwrotnie. Projektant mody może przesłać zdjęcie nowej sukienki, a to może mieć visceralny wpływ na abstrakcyjnego artystę, który może wtedy wkroczyć w nowe obszary sztuki abstrakcyjnej. Dziś wszystko może wpływać na wszystko inne, gdy nasza kultura radośnie przeskakuje naprzód, aby spotkać nowości.
Wszystkie obrazy użyte tylko w celach ilustracyjnych
Autor: Phillip Barcio
